Το σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα - Πίσω από τις κλειστές πόρτες

"Το σπίτι της Μπερνάντα Άλμπα"
Χοροθεατρική προσέγγιση του ομότιτλου θεατρικού έργου του Φ. Γ. Λόρκα.
Οι σκηνές πίσω από τις κλειστές πόρτες.

Φρούριο Άπτερα
7 - 14 Σεπτεμβρίου 2001
Με την υποστήριξη του Δήμου Σούδας

Νεώρια Χανίων
13 - 14 Οκτωβρίου 2001
Με την υποστήριξη της ΔΗΠΕΧ

Διασκευή - σκηνοθεσία - μουσική επιμέλεια : Λ. Μανωλικάκης
Χορογραφίες : Σοφία Φαλιέρου
Κοστούμια : Αγγελική Καραμούτσου
Μακιγιάζ : Αγγελική Δουρουντάκη
Φωτισμός : Παναγιώτης Φάσος
Σχέδιο Κάστρου Απτέρων : Πέτρος Παπακυριακού

Παίζουν (με τη σειρά που εμφανίζονται) 

Πεπρωμένο : Πέτρος Παπακυριακού
Μπερνάντα Αλμπα : Γαβριέλλα Νικολιυδάκη
Αντέλα : Σοφία Φαλιέρου
Μαρτύριο : Λένα Μπροκαλάκη
Μαγκνταλένα : Έλενα Τζινάκη
Αγκούστια : Κατερίνα Κυνηγού
Μαρία Χοσέφα : Στελίνα Ιωαννίδου
Πέπε Ρομάνο : Λεωνίδας Μανωλικάκης



(Στο τέλος του άρθρου μπορείτε να δείτε όλη την παράσταση)

Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα

Ολόκληρο το όνομά του ήταν Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα και ήταν Ισπανός ποιητής. Γεννήθηκε στην Γρανάδα το 1898 και εκτελέστηκε εκεί το 1936. Σπούδασε νομικά στην Μαδρίτη και πήρε μέρος σε όλα τα πρωτοποριακά λογοτεχνικά και καλλιτεχνικά κινήματα. Έπαιζε πιάνο πολύ καλά και ήταν εξαιρετικός ομιλητής σε διαλέξεις όπου φαινόταν ο μεγάλος δυναμισμός του. Ταξίδεψε στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Λατινική Αμερική όπου έδωσε διαλέξεις και παραστάσεις έργων του με πολύ μεγάλη επιτυχία. Όταν επέστρεψε στην Ισπανία ίδρυσε το "Παράπηγμα" που ήταν φοιτητικό θέατρο που γυρνούσε σε όλες τις γωνιές της Ισπανίας και παρουσίαζε τα αριστουργήματα του Ισπανικού θεάτρου. Ανήκε στους μοντέρνους ποιητές της εποχής του και επηρεάστηκε από τον ρομαντισμό, με αρκετές σκεπτικιστικές τάσεις. Ακόμη τα έργα του είχαν θέματα λαϊκά και παιδικά παρμένα από τις παραδόσεις της Ανδαλουσίας, σε μοτίβα παγκόσμια και αιώνια μέσα από την μουσική του "φλαμένκο". Έτσι έγραψε τα "Τραγούδια" και τα "Τσιγγάνικα τραγούδια". Ακόμα ποιήματα λυρικά που δημοσιεύθηκαν μετά τον θάνατό του με τίτλο: "Ένας ποιητής στην Νέα Υόρκη". Επίσης ποιήματα σουρεαλιστικά όπως: "Ωδή στον Σαλβαντόρ Νταλί", 'Ωδή στο αγιότατο μυστήριο του Βωμού". Αλλά ποιήματά του: "Θρήνος για τον Ιγκνάθω Σάντσεθ Μεχίας" και το " Διβάνι του Ταμαρίζ".Στο ίδιο ύφος έγραψε και θεατρικά όπως: "Μαριάνα Πινέδα", και το εξαίρετο  "Η έξυπνη τσαγκάρισσα", "0 έρωτας του δον Περλιμπλίν με την Μπελίσα στον κήπο του " και τα αριστουργήματα "Ματωμένος γάμος", "Το σπίτι της Μπερνάντα Αλμπα" και "Γέρμα". Όλα είναι θαυμάσια δραματικά και λυρικά δημιουργήματα που θυμίζουν αρχαία τραγωδία. Δολοφονήθηκε από τους οπαδούς του δικτάτορα Φράνκο στην Γρανάδα το 1936 και ο θάνατός του συγκίνησε όλους τους ανθρώπους, σε όλον τον κόσμο. Ποιήματά του έχουν γίνει τραγούδια από πολλούς σ' όλη τη γη.

Σημειώματα

Πρόκειται για μια προσπάθεια χοροθεατρικής  προσέγγισης του έργου του Λόρκα και μεταφοράς σε πρώτο πλάνο, των γεγονότων εκείνων που διαδραματίζονται πίσω από τις κλειστές πόρτες του σπιτιού και που το κοινό της πληροφορείτε μόνο από τα λεγόμενα των ηρώων. Το πεπρωμένο , ταξιδεύει στο χρόνο και επιλέγει το στόχο του. Είναι εκεί στο σπίτι της Μπερνάντα Άλμπα. Κινεί τα νήματα της μοίρας και φέρνει τους ήρωες αντιμέτωπους με τα πιο ισχυρά συναισθήματα και τις πιο ακραίες καταστάσεις .

Λεωνίδας Μανωλικάκης

Από την εφηβεία μου ακόμα , ο ποιητικός λόγος του Λόρκα και οι εικόνες που γεννούσε μέσα μου ,είχαν να κάνουν με το αιμάτινο φεγγάρι , το πάθος , τον προδομένο έρωτα , τον ανυπότακτο έρωτα που πάντα καταλήγει στο θάνατο . Για μένα η πρόκληση ήταν να δώσω κίνηση στα καταπιεσμένα και μοναχικά κορμιά των γυναικών του διαλεγμένου από το πεπρωμένο σπιτιού της Μπερνάντα Άλμπα . Καταθλιπτικές σκιές , ψυχογραφήματα ακρωτηριασμένα που όμως καταφέρνουν να ζουν , να αισθάνονται , να ερωτεύονται , να τρελαίνονται και να πεθαίνουν για ένα όνειρο .

 Σοφία Φαλιέρου

Κριτική της Πηνελόπης Ντουντουλάκη που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ΧΑΝΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ την Παρασκευή 2 Νοεμβρίου 2001

"ΤΟ ΑΘΕΑΤΟ ΤΑΞΙΔΙ ΤΟΥ ΠΕΠΡΩΜΕΝΟΥ"

Το Σαββατοκύριακο έμελλε να είναι ξεχωριστό για όσους παρακολούθησαν την παράσταση του έργου του Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα "Το σπίτι της Μπερνάρντα Αλμπα" πριν λίγες μέρες. Στην πρώτη αίθουσα των Νεωρίων, λειτουργούσε η έκθεση φωτογραφίας της ΛΕΦΚΙ, πλούσια σε συμμετοχές και θεματογραφία, δυναμική αποτύπωση της ευαισθησίας και της δεξιοτεχνίας των καλλιτεχνών. Κάποια στιγμή ο ήχος της μουσικής, γαλήνιος και νoσταλγικός, άρχισε να ξετυλίγεται σα μαγική κορδέλα και να βγαίνει από τη δεύτερη αίθουσα προς τα έξω, σημάδι ότι άρχιζε η παράσταση. Μας υποδέχτηκε το σκοτάδι της αίθουσας, ενώ στο βάθος, φωτισμένη με εναλλασσόμενα θερμά και ψυχρά χρώματα, δέσποζε η σκηνή όπου, τα πρόσωπα του έργου, θραύοντας το κουκούλι της ηρεμίας, σταδιακά οδηγούνταν στο δράμα Και στη λύση του. Σαν αγάλματα που χάνουν την ακαμψία τους, οι ηθοποιοί ακολούθησαν με απόλυτη ακρίβεια τους γλυκόλαλους ήχους του φλάουτου και των κρουστών , καθώς, στο πρώτο μέρος του έργου, τα πρόσωπα έπαιρναν τη θέση τους στην ιστορία. Στη συνέχεια το γκρίζο χρώμα και οι σκιές άρχισαν να διαδέχονται και να επικαλύπτουν τους χαρούμενους τόνους. Η ένταση στη μουσική και στα βήματα προανήγγειλαν την έλευση του τραγικού στοιχείου. 

Ύστερα πάλι σιγά - σιγά το χρώμα και η χαρά ξανάρχονται ώσπου, μέσα από οδυνηρές συγκρούσεις, η τραγική λύση συντελέστηκε, ακολουθούμενη από το μακρόσυρτο , πένθιμο ήχο του αμετάκλητου. Η χοροθεατρική προσέγγιση του έργου, εξαιρετικά δύσκολο τόλμημα υπήρξε μια σημαντική επιτυχία, η οποία προστίθεται στα βήματα πορείας της Εταιρείας Πολιτικής Ανίχνευσης "ΙΧΝΗΛΑΤΕΣ", ιδρυτής και επικεφαλής της οποίας είναι ο ηθοποιός και σκηνοθέτης Λεωνίδας Μανωλικάκης. Στον ίδιο οφείλεται η διασκευή, η σκηνοθεσία και η μουσική επιμέλεια του έργου, το στέρεο στημόνι, πάνω στο οποίο συνέθεσαν ένα άψογο αποτέλεσμα όλοι οι συντελεστές της παράστασης. Θαυμάσιες οι χορογραφίες της Σοφίας Φαλιέρου , αρμονικά ενταγμένη στο πνεύμα του έργου η ενδυματολογική φροντίδα της Αγγελικής Καραμούτσου , άψογη η ερμηνεία των ρόλων από τους συμμετέχοντες .Η προσπάθεια των δημιουργών επικεντρώθηκε στη μελέτη και μεταφορά σε πρώτο πλάνο των γεγονότων που συνέβησαν πίσω από τις κλειστές πόρτες και τα οποία το κοινό δεν έβλεπε έως τώρα, αλλά επληροφορείτο μόνο από τους διάλογους του έργου.

Αξίζουν θερμά συγχαρητήρια σε όλους για την ιδέα, την προσπάθεια και το αποτέλεσμα, που επιβεβαιώνουν την αταλάντευτη διαδρομή των "ΙΧΝΗΛΑΤΩΝ" σε ποιοτικές επιλογές.

Κριτική της Νανώ Σπανουδάκη - Κουτσάκη που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ΧΑΝΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ την Παρασκευή 19 Οκτωβρίου 2001   
"ΕΝΤΥΠΩΣΙΑΚΟ ΤΟ ΣΠΙΤΙ ΤΗΣ ΜΠΕΡΝΑΝΤΑ ΑΛΜΠΑΜΠΙΝΓΚΟ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΤΟΥΣ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ"

Μα πού ήταν «κρυμμένοι» όλοι αυτοί; Γιατί δεν εμφανίζονται συχνότερα; Πόσα άγνωστα ταλέντα μπορούμε να θαυμάσουμε σε μια παράσταση χωρίς λόγια; Η Σοφία Φαλιέρου πόσο περισσότερο μπορεί από εδώ και πέρα να μας εκπλήξει με τη θαυμάσια χορογραφία της αλλά και την εξαιρετική προσωπική της εκτέλεση; Αυτός ο χορός, αυτά τα κορίτσια με τα πλαστικά σώματα και με κινήσεις που μιλάνε, η μεγάλη συμβολή της μουσικής (επιμέλεια Λεωνίδα Μανωλικάκη), η ιδέα μιας διαφορετικής παράστασης. Η τόλμη να παιχτεί αντίστροφα το έργο: Τα μέσα έξω. Η σιωπή των λέξεων .Που την αντικαθιστούν η γλώσσα του σώματος και του χορού. Δεμένη αρμονικά με μια μουσική που «γράφτηκε» για τη συγκεκριμένη παράσταση. Πως μπορεί να παρουσιαστούν με λόγια περιγραφικά χωρίς να αδικηθούν ή να θεωρηθούν υπερβολικά; Mια χοροθεατρική προσέγγιση που μας άγγιξε, μας συνεπήρε και κράτησε ζωηρό το ενδιαφέρον μας από την πρώτη κιόλας σκηνή.

ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΑΞΙΩΣΕΩΝ

Να το πούμε, λοιπόν, από την αρχή και απερίφραστα: Μπράβο. Άρεσε σε όλους. Και στους εύκολους και στους δύσκολους. Και στους προκατειλημμένους με τα «χοροθεατρικά» και στους ανοικτούς σ' όλες τις θεατρικές εκφράσεις φτάνει να έχουν ποιότητα. Και έτσι θα επιχειρήσουμε να ,αιτιολογήσουμε το γιατί μας άρεσε. Εν αρχή ήν η μουσική. Στη συνέχεια είναι η αρμονία της χορογραφίας με τη μουσική. Έπειτα η πλαστικότητα των σωμάτων, η ευγλωττία της κίνησης, η εκφραστικότητα του προσώπου, τα όμορφα αλλά θλιμμένα πρόσωπα, η, κίνηση, με την κίνηση, διήγηση του δράματος. Ενός δράματος που είχε - και έτσι παρουσιάστηκε - στοιχεία αρχαίας τραγωδίας. Το πεπρωμένο, η απομόνωση, η επιβολή ενός υπερβολικού πένθους από μια μητέρα που ζούσε την δική της απώλεια. Την απώλεια εκείνου. Ένας συμβατικός αρραβώνας, αλλά το πεπρωμένο να οδηγεί σε άλλο έρωτα. Το κρυφό ραντεβού, η ετοιμασία ενός γάμου που δεν θα γίνει, το ξεπένθισμα, ο έρωτας, η ζήλια , το παιδί, ο φόβος, η προδοσία. Και η απομόνωση, η απελπισία, ο θάνατος. Όλα αυτά, πίσω από τις κλειστές πόρτες του «σπιτιού της Μπερνάντα Αλμα». Μια αλλιώτικη Μπερνάντα που «μιλά» μέσα από την αργή κίνηση, την εύγλωττη ακινησία, την έκφραση του προσώπου της Γα6ριέλας Νικολιουδάκη. Η Αντέλα, η εξαίρετη Σοφία Φαλιέρου με μια άλλοτε ερωτική, άλλοτε «ανταγωνιστική», άλλοτε «ελπιδοφόρα», άλλοτε «σπαρακτική» και τέλος «απελπιστική» χοροθεατρική παντομίμα, στον ρόλο της κόρης που «αμάρτησε», καθώς αγάπησε τον άνδρα που προοριζόταν να πάρει η αδελφή της. Η Αγκούστια, δοσμένη επίσης με πλαστικότητα κίνησης και πειστικότητα έκφρασης από την Κατερίνα Κυνηγού. Η παραλίγο νύφη. Οι αδελφές της: Μαρτύριο: Λένα Μπροκαλάκη (εξαιρετική και στη σκηνή του ξυλοδαρμού της Αντέλα)και Μαγκανταλένα : Έλενα Τζινάκη (καρτερική, συμβιβαστική, ανεκτική προς όλους). Η Mαρία Χοσέφα : Στελλινα Ιωαννίδου. Θα μπορούσε να λεχθεί ότι μισο-κλέβει την παράσταση, με την «αληθινή» τρέλα της, με τις κινήσεις των χεριών, με το εκφραστικό βλέμμα, με το πετάρισμα των ματιών. Το Πεπρωμένο: Πέτρος Παπακυριακού. Πεπρωμένο - γραμμένο, ...Κλεψυδοφόρο, αργό, αλλά ανελέητo απαιτεί και παρακολουθεί ώστε όλα τα γραμμένα να συμβούν. Επιβλητική παρουσία.   Πέπε Ρομάνο: Ο Λεωνίδας Μανωλικάκης, η πέτρα του δράματος. Ο μοιραίος άνθρωπος. Θα επαναλάβουμε τη σημαντική συνεισφορά στην επιτυχία της παράστασης, της μουσικής που τη συνόδευε. Μια μουσική που «υποδείκνυε» την κίνηση, που προετοίμαζε και που «εξηγούσε» όσα ο χορός και η έκφραση σώματος και προσώπου μπoρoύσαν να αφήσουν αναπάντητα. Και αυτήν τη μουσική επιμέλεια, την είχε κάνει μετά από δουλειά πολλών μηνών ο Λεωνίδας Μανωλικάκης. Τα εξαιρετικά στην απλότητα, αλλά και τη λεπτομέρειά τους Κοστούμια ήταν της Αγγελικής Καραμούτσου, το εξαιρετικό μακιγιάζ (καθοριστικό σε μια τέτοια παράσταση) και τα χτενίσματα της Αγγελικής Δουρουντάκη, ο φωτισμός του Παναγιώτη Φάσου, ενώ η εκτύπωση του προγράμματος έγινε στο studio των Ιχνηλατών.

Μια παράσταση επαγγελματικών αξιώσεων, που στήθηκε και παίχτηκε με ταλέντο, μεράκι και ευαισθησία και το κυριότερο: Με σεβασμό στον θεατή. Ξεχάσαμε: Και χωρίς οικονομική στήριξη, με προσωπικό δόσιμο και ξόδεμα.

Η χοροθεατρική παράσταση δεν είναι ένα εύκολο είδος τέχνης. Δεν προσφέρεται και για πειραματισμούς αν δεν το λέει καλά η καρδιά, το σώμα και η τέχνη και το ταλέντο του χορού που κατέχεις ή όχι. Δεν είναι, επίσης, καθόλου εύκολη και η σκηνοθεσία της. Και μάλιστα από άνθρωπο που δεν προέρχεται από τον χώρο.

Ο Λεωνιδας Μανωλικάκης και η Σοφία Φαλιέρου, εκ του αποτελέσματος που είδαμε, τα κατάφεραν να συνεργαστούν και να συμπέσουν αλληλοσυμπληρώνοντας ο ένας τον άλλον. Το αποτέλεσμα δικαίωσε και αυτούς και όλους τους άλλους ηθοποιούς και συντελεστές. Και ο Λεωνίδας και η Σοφία πρέπει να είναι ικανοποιημένοι. Και οι δύο με τη 6οήθεια άξιων συντελεστών πέτυχαν τους στόχους τους. Εμείς, οι θεατές, είδαμε όλα όσα γίνονταν πίσω από τις πόρτες του σπιτιού μέσα από την κίνηση των καταπιεσμένων σωμάτων των γυναικών.

Ένα... μπίνγκο για όλους.

Η παράσταση...