Ως συμμαχία τέχνης και τεχνολογίας
«Κι αν χιονίζει στο πνεύμα/ κι αν κρυώνουν οι μεγάλες/ ιδέες/ ο κόσμος πρέπει να προχωρήσει…»
Νίκος Καρούζος
Ένα κλασσικό παραμύθι του αγαπημένου Δανού παραμυθά Χανς Κρίστιαν Άντερσεν «Η Βασίλισσα του Χιονιού» μεταμορφώνεται με τη συμμαχία της τέχνης και των νέων τεχνολογιών από τον ακούραστο ηθοποιό και σκηνοθέτη Λεωνίδα Μανωλικάκη και προσφέρεται στην πόλη μας στο Θέατρο «Μίκης Θεοδωράκης» το ερχόμενο Σαββατοκύριακο 18/19/ Μάρτη.
Με σεβασμό στο παιδικό κοινό η παιδική σκηνή “Ε.Ν.σταση τέχνης παρουσιάζει το ομότιτλο έργο μια παράσταση που συνδυάζει την τέχνη με την τεχνική του 3D mapping με κείμενο- σκηνοθεσία και μουσική επιμέλεια από τον Λεωνίδα Μανωλικάκη. Μια παράσταση για όλη την οικογένεια που αποκαλύπτει με το μεράκι ενός χαρισματικού πολυδιάστατου παθιασμένου δημιουργού ερευνητή των τεχνών και των ερμηνευτικών μέσων μια πρωτότυπη συμμαχία της θεατρικής τέχνης με την τεχνολογία Αποκαλύπτει όμως και μια ακούραστη και δημιουργική διαδρομή ασθητικής σπουδής του Λεωνίδα που μέσα από την πολύχρονη ζύμωση με το πολιτισμικό γίγνεσθαι δεν σταματά να αφουγκράζεται και να στοχεύει στην εξέλιξη παραγωγή νέων αισθητικών ιδεών και μέσων που σχετίζονται με τη σύζευξη νέων τεχνολογιών και τεχνών. Ο διάλογος μαζί του μεταγγίζει γενναιόδωρα στον συνομιλητή του την σπίθα της αέναης έμπνευσης και δημιουργίας. Όταν αγαπάς αυτό που έχεις σπουδάσει και το υπηρετείς με κατάθεση ψυχής, αυτό συμβαίνει και θα συμβαίνει…:
1. Η τεχνολογία στην εποχή μας με τη ραγδαία εξέλιξη της συμβάλει κρίσιμα στην επαύξηση της πολιτισμικής εμπειρίας του αποδέκτη Στη Βασίλισσα του Χιονιού τι είναι αυτό το διαφορετικό που συμβαίνει? Η τεχνική της τρισδιάστατης χαρτογραφημένης προβολής (3D projection mapping) ποια προστιθέμενη αξία προσφέρει σε μια θεατρική παράσταση;
Η τεχνολογία έχει εισβάλει πράγματι στην καθημερινότητά μας τις τελευταίες δεκαετίες, σημειώνοντας μία γεωμετρικά εξελισσόμενη πορεία. Ήταν θέμα χρόνου και αναπόφευκτο θα έλεγε κανείς να επηρεάσει την τέχνη η οποία «ακούει» την εποχή της και απευθύνεται σε αυτή με τη δική της μοναδική γλώσσα. Η έβδομη τέχνη, όπως ήταν αναμενόμενο υπέγραψε πρώτη συμμαχία με την τεχνολογία και εξελίχθηκε μαζί της με εκπληκτική ταχύτητα. Από το 2020, μέσα στο δυστοπικό περιβάλλον στο οποίο βρέθηκαν αιφνιδίως οι κοινωνίες με την έλευση της πανδημίας, έγινε ένα black out και οι τέχνες βυθίστηκαν στο σκοτάδι. Από την άλλη όμως οι άνθρωποι που είχαν να αντιμετωπίσουν μια πρωτόγνωρη καθημερινότητα είχαν ανάγκη περισσότερο από ποτέ να έρχονται σε επαφή με οτιδήποτε καλλιτεχνικό. Και κάπου εκεί άρχισε το εργαλείο της τεχνολογίας να επιστρατεύεται για να βοηθήσει στην επικοινωνία και άλλων τεχνών με το «απομακρυσμένο κοινό».
Αυτό που συμβαίνει στη Βασίλισσα του Χιονιού περιγράφεται εύκολα με απλουστευμένους όρους ως ένα πάντρεμα τρισδιάστατης κινηματογραφικής εικόνας και θεάτρου. Η ιδιαιτερότητα που κάνει τη μέθοδο να ξεχωρίζει είναι ότι ξεφεύγει από μια απλή προβολή σε ένα πανί όπου θα χρειαζόμασταν ειδικά γυαλιά για να αντιληφθούμε την τρίτη διάσταση. Εδώ ο δημιουργός εκμεταλλεύεται την αρχιτεκτονική του χώρου και προσαρμόζει τις προβολές του που ενσωματώνονται με διαρρύθμιση των σταθερών μερών της σκηνής δίνοντας την ψευδαίσθηση του τρισδιάστατου χωρίς όμως να ταλαιπωρεί τα οπτικά νεύρα και τον εγκέφαλο του αποδέκτη. Όλο αυτό καταλήγει σε «μαγική» μεταφορά του θεατή μέσα σε έναν φανταστικό κόσμο πλασμένο για τις ανάγκες της μυθοπλασίας ελαχιστοποιώντας τις επιπτώσεις στις βιολογικές λειτουργίες.
2. Υπάρχουν πλεονεκτήματα μόνο ή και μειονεκτήματα θεωρείτε?
Τα πλεονεκτήματα είναι πολλά. Καταρχάς έχεις τη δυνατότητα να δημιουργήσεις έναν πλούσιο σκηνικό κόσμο, να μεταμορφώσεις δάπεδο τοίχους ακόμα και αντικείμενα. Θέλει όμως μεγάλη προσοχή η χρήση αυτής της τεχνικής γιατί η υπερβολή μπορεί να φέρει ανεπιθύμητα αποτελέσματα. Όπως για παράδειγμα να παρασυρθεί το κοινό από τις εντυπωσιακές αλλαγές και να χάσει την ουσία του έργου. Μια τέτοια πληθωρική προσέγγιση οδηγεί αναμφισβήτητα σε μια θεατρική παράσταση που μειονεκτεί απέναντι στην ίδια τη φύση του θεάτρου. Σε μια θεατρική παράσταση το θεατρικό έργο και ο ηθοποιός έχουν τον πρωταρχικό ρόλο. Η τεχνολογία έρχεται απλώς να κουμπώσει επάνω στην ερμηνεία και όχι η ερμηνεία επάνω στην τεχνολογία. Θα πρέπει να αποτελεί πρόκληση για τη διεύρυνση των ορίων του ηθοποιού ο οποίος καλείται να συνομιλήσει μαζί της, να «χορέψει» μαζί της και να μεταφέρει στους αποδέκτες την αίσθηση ενός παραμυθιού που ζωντανεύει επί σκηνής σε όλες τις διαστάσεις. Δεν υπάρχει τεχνολογικό μέσο που να έχει πλεονεκτήματα ή μειονεκτήματα. Το κάθε τεχνολογικό μέσο προσφέρει κάποιες λειτουργείες. Τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα τα δημιουργούν οι άνθρωποι ανάλογα με τον τρόπο χρήσης ή κατάχρησης. Και σε καμία περίπτωση η τεχνολογία ή η μη χρήση αυτής δε θα πρέπει να αποτελούν μονόδρομο στην τέχνη. Το κάθε είδος τέχνης μπορεί και πρέπει να εκφράζεται με ποικίλους τρόπους ανάλογα με την ιδιοσυγκρασία και το ζητούμενο του κάθε καλλιτέχνη και το κοινό θα πρέπει να έχει την επιλογή να παρακολουθεί κάθε φορά κάτι διαφορετικό. Η τέχνη δίχως ποικιλομορφία δε θα ήταν τέχνη.
3. Στις κοινωνίες του 21ου αιώνα όπου η πληροφορία με τη συνδρομή των ΤΠΕ αφθονεί μήπως η προσοχή του θεατή απειλείται? Σε μια σύγχρονη θεατρική παράσταση με ποια ερμηνευτικά μέσα προτάσσεται η οικονομία της προσοχής, δηλαδή η προσέλκυση της προσοχής και η απόλαυση του κοινού?
Πράγματι, στις κοινωνίες του σήμερα η προσοχή του θεατή απειλείται. Όχι όμως στο θέατρο. Απειλείται καθημερινά η προσοχή του θεατή των πολυάριθμων σελίδων του ίντερνετ που εμφανίζονται ιδιαίτερα στο social media με ανακόλουθη θεματική ροή, απειλείται η προσοχή των μικρών παιδιών που λόγω του αναπόφευκτου φόρτου εργασίας των γονιών περνάνε πολλές ώρες μπροστά από οθόνες, παίζοντας παιχνίδια με υπερ του δέοντος γρήγορες εναλλαγές χρωμάτων και μαθαίνουν στην εύκολη μεταπήδηση από το ένα θέμα στο άλλο με το πάτημα ενός κουμπιού. Αυτή ακριβώς την παθογένεια προσπαθεί να τη χρησιμοποιήσει μια θεατρική παράσταση τέτοιου τύπου και να τη στρέψει προς όφελος των παιδιών – θεατών. Γιατί ένα παιδί που έχει μάθει καθημερινά να ζει στον κόσμο της εικόνας είναι όλο και πιο δύσκολο να παραμείνει προσηλωμένο σε κάποιους ηθοποιούς που συνδιαλέγονται σε ένα μη ψηφιακό περιβάλλον. Φτιάχνοντας λοιπόν με προσοχή και μελέτη ένα ψηφιακό σκηνικό, το παιδί εξαρχής αποκτά το απαιτούμενο ενδιαφέρον να κοιτάξει τη σκηνή. Και πάνω εκεί ο ηθοποιός θα του μιλήσει, θα το ταξιδέψει, θα το προσελκύσει και τελικά θα το κερδίσει προσφέροντάς του όλα τα οφέλη που μπορεί να δώσει μια ιστορία πλασμένη για την ηλικία του. Το σκηνικό δεν σολάρει. Συνυπάρχει για να ξεδιαλύνει στο τέλος τον πραγματικό άνθρωπο και την αξία του σε σχέση με το φανταστικό, φαινομενικά «άρτιο» κόσμο που όμως στερείται συναισθημάτων. Η φωνή του ηθοποιού, η κινησιολογία του, οι εκφράσεις του, η απεύθυνση στο κοινό όλα αυτά τα ερμηνευτικά μέσα επιστρατεύονται και διαφοροποιούνται από τον ψηφιακό κόσμο.
4. Οι διαδραστικές και αναδυόμενες τεχνολογίες πώς καταφέρνουν να ισορροπούν τη μεταγραφή ενός κλασσικού παραμυθιού στο σήμερα με ένα απαιτητικό κοινό? Ποια ήταν η μεγαλύτερη πρόκληση στο εγχείρημα αυτής της θεατρικής παράστασης και ποιος ο μεγαλύτερος προβληματισμός ή η δυσκολία?
Τα κλασσικά παραμύθια έχουν προβληθεί στις οθόνες με τεχνολογικά μέσα εδώ και πάρα πολλά χρόνια. Οπότε δε μιλάμε για κάτι καινούργιο ειδικά σε τέτοιου είδους και εμβέλειας παραμύθια. Η μεγαλύτερη πρόκληση όσο αφορά το θέατρο είναι η συνύπαρξη των δύο τόσο διαφορετικών αντικειμένων όπως έχουμε ήδη αναφέρει. Του θεάτρου και της τεχνολογίας. Ελλοχεύει ο κίνδυνος της υπερίσχυσης της εικόνας, αφού πρακτικά έχει μεγαλύτερη δύναμη, λόγω ακριβώς αυτής της εξοικείωσης των παιδιών. Η ισορροπία είναι ευαίσθητη και θέλει πολλή μελέτη και κόπο για να την κρατήσεις. Νομίζω στη Βασίλισσα του Χιονιού τα καταφέραμε.
https://www.haniotika-nea.gr/os-symmachia-technis-kai-technologias/